LESS(1) General Commands Manual LESS(1)

less - przeciwieństwo more

less -?
less --help
less -V
less --version
less [-[+]aABcCdeEfFgGiIJKLmMnNqQrRsSuUVwWX~]
[-b rozmiar] [-h linie] [-j linia] [-k plikklu]
[-{oO} pliklog] [-p wzór] [-P zachęta] [-t tag]
[-T pliktagów] [-x tab,...] [-y linie] [-[z] linie]
[-# shift] [+[+]cmd] [--] [filename]...
(Alternatywną składnię, z długimi nazwami opcji, opisano w części OPCJE).

Less is a program similar to more(1), but it has many more features. Less does not have to read the entire input file before starting, so with large input files it starts up faster than text editors like vi(1). Less uses termcap (or terminfo on some systems), so it can run on a variety of terminals. There is even limited support for hardcopy terminals. (On a hardcopy terminal, lines which should be printed at the top of the screen are prefixed with a caret.)

Polecenia oparte są zarówno na more jak i vi. Polecenia można poprzedzić liczbą dziesiętną, zwaną N w opisach poniżej. Liczba ta jest używana przez niektóre polecenia, jak to zaznaczono.

W poniższych opisach, ^X oznacza Control-X, ESC oznacza klawisz ESCAPE; na przykład ESC-v oznacza dwuznakową sekwencję ESC, potem "v".

Pomoc: wyświetla podsumowanie tych poleceń. Jeśli zapomnisz wszystkich innych poleceń, pamiętaj o tej.
Przewija w przód N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej). Jeśli N wynosi więcej niż rozmiar ekranu, wyświetlany jest tylko ostatni pełny ekran. Ostrzeżenie: niektóre systemy używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności.
Jak SPACJA, ale jeśli podano N, staje się nowym rozmiarem okna.
Jak spacja, ale przewija o pełną wielkość ekranu, nawet jeśli po drodze osiągnie koniec pliku.
Przewija w przód o N linii, domyślnie jedną. Wyświetlane są wszystkie N linie, nawet jeśli N wynosi więcej niż wielkość ekranu.
d lub ^D
Przewija w przód o N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu. Jeśli podano N, staje się ono nową wartością domyślną dla kolejnych poleceń d i u.
b lub ^B lub ESC-v
Przewija w tył N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej). Jeśli N wynosi więcej niż rozmiar ekranu, wyświetlany jest tylko ostatnia wielkość ekranowa.
Jak ESC-v, ale jeśli podano N, staje się ono nowym rozmiarem okna.
y lub ^Y lub ^P lub k lub ^K
Przewija w tył o N linii, domyślnie jedną. Wyświetlane są wszystkie N linie, nawet jeśli N wynosi więcej niż wielkość ekranu. Ostrzeżenie: niektóre systemy używają ^Y jako specjalnego znaku kontroli zadań.
u lub ^U
Przewija w tył o N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu. Jeśli podano N, staje się ono nową wartością domyślną dla kolejnych poleceń
Like j, but continues to scroll beyond the end of the file.
Like k, but continues to scroll beyond the beginning of the file.
Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob. opcja -#).! Jeśli podano liczbę N, to staje się ona domyślna dla przyszłych poleceń STRZAŁKA_W_PRAWO i STRZAŁKA_W_LEWO. Podczas przewijania tekstu działa to tak, jakby była włączona opcja -S (ucinania linii).
Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob. opcja -#).! Jeśli podano liczbę N, to staje się ona domyślna dla przyszłych poleceń STRZAŁKA_W_PRAWO i STRZAŁKA_W_LEWO.
Scroll horizontally right to show the end of the longest displayed line.
Scroll horizontally left back to the first column.
r lub ^R lub ^L
Odświeża ekran.
Repaint the screen, discarding any buffered input. That is, reload the current file. Useful if the file is changing while it is being viewed.
Scroll forward, and keep trying to read when the end of file is reached. Normally this command would be used when already at the end of the file. It is a way to monitor the tail of a file which is growing while it is being viewed. (The behavior is similar to the "tail -f" command.) To stop waiting for more data, enter the interrupt character (usually ^C). On some systems you can also use ^X.
Like F, but as soon as a line is found which matches the last search pattern, the terminal bell is rung and forward scrolling stops.
g lub < lub ESC-<
Przechodzi do linii numer N w pliku, domyślnie pierwszej (początku pliku). (Ostrzeżenie: może to być powolne jeśli N jest duże).
Przechodzi do linii numer N w pliku, domyślnie na koniec pliku. (Ostrzeżenie: może to być powolne jeśli N jest duże lub jeśli N jest niepodane, a czytane jest standardowe wejście zamiast pliku).
Same as G, except if no number N is specified and the input is standard input, goes to the last line which is currently buffered.
Go to a position N percent into the file. N should be between 0 and 100, and may contain a decimal point.
Go to the line containing byte offset N in the file.
{
Jeśli w linii wyświetlanej na górze ekranu znajduje się otwierający nawias klamrowy, polecenie { przejdzie do odpowiadającego mu prawego nawiasu. Pasujący zamykający nawias klamrowy jest umieszczany na dole ekranu. Jeśli w linii na górze ekranu znajduje się więcej niż jeden nawias klamrowy, można użyć liczby N określającej N-ty nawias w linii.
}
Jeśli w linii wyświetlanej na dole ekranu znajduje się zamykający nawias klamrowy, polecenie } przejdzie do odpowiadającego mu prawego nawiasu. Pasujący otwierający nawias klamrowy jest umieszczany na górze ekranu. Jeśli w linii na górze ekranu znajduje się więcej niż jeden nawias klamrowy, można użyć liczby N określającej N-ty nawias w linii.
(
Jak {, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych
)
Jak }, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych
[
Jak {, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych
]
Jak }, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych
Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak {, ale używa tych dwóch znaków jako odpowiednio nawiasu otwierającego i zamykającego. Na przykład, "ESC ^F < >" można użyć do przejścia do >, które odpowiada < wyświetlanemu w linii na górze ekranu.
Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak }, ale używa tych dwóch znaków jako odpowiednio nawiasu otwierającego i zamykającego. Na przykład, "ESC ^B < >" można użyć do przejścia do w tył do <, które odpowiada > wyświetlanemu w linii na dole ekranu.
Followed by any lowercase or uppercase letter, marks the first displayed line with that letter. If the status column is enabled via the -J option, the status column shows the marked line.
Acts like m, except the last displayed line is marked rather than the first displayed line.
'
(Single quote.) Followed by any lowercase or uppercase letter, returns to the position which was previously marked with that letter. Followed by another single quote, returns to the position at which the last "large" movement command was executed. Followed by a ^ or $, jumps to the beginning or end of the file respectively. Marks are preserved when a new file is examined, so the ' command can be used to switch between input files.
^X^X
Tak jak pojedynczy apostrof.
Followed by any lowercase or uppercase letter, clears the mark identified by that letter.
/wzorzec
Search forward in the file for the N-th line containing the pattern. N defaults to 1. The pattern is a regular expression, as recognized by the regular expression library supplied by your system. The search starts at the first line displayed (but see the -a and -j options, which change this).

Pewne znaki mają specjalne znaczenie jeśli wprowadzono je na początku wzorca; zmieniają one typ szukania, a nie są traktowane jako część wzorca:

^N lub !
Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.
^E lub *
Szukanie w wielu plikach. To znaczy, jeśli szukanie doszło do końca bieżącego pliku bez znalezienia dopasowania, ciągnie się ono dalej w kolejnym pliku z listy podanej w wierszu poleceń.
^F lub @
Zaczęcie szukania od pierwszej linii PIERWSZEGO pliku z listy z wiersza poleceń, niezależnie od tego, co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz ustawień opcji -a i -j.
^K
Podświetlanie każdego tekstu, który pasuje do wzorca na bieżącym ekranie, ale bez przesuwania się do pierwszego dopasowania (KEEP = utrzymaj bieżącą pozycję).
^R
Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie tekstowe.
^W
WRAP around the current file. That is, if the search reaches the end of the current file without finding a match, the search continues from the first line of the current file up to the line where it started.
?wzorzec
Search backward in the file for the N-th line containing the pattern. The search starts at the last line displayed (but see the -a and -j options, which change this).

Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

^N lub !
Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.
^E lub *
Szukanie w wielu plikach. To znaczy, jeśli szukanie doszło do początku bieżącego pliku bez znalezienia dopasowania, ciągnie się ono dalej w poprzednim pliku z listy podanej w wierszu poleceń.
^F lub @
Zaczęcie szukania od ostatniej linii OSTATNIEGO pliku z listy z wiersza poleceń, niezależnie od tego co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz ustawień opcji -a i -j.
^K
Jak w szukaniu w przód.
^R
Jak w szukaniu w przód.
^W
WRAP around the current file. That is, if the search reaches the beginning of the current file without finding a match, the search continues from the last line of the current file up to the line where it started.
To samo co "/*".
To samo co "?*".
Powtarza poprzednie szukanie, dla N-tej linii zawierającej ostatni wzorzec. Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez ^N, szukanie jest wykonywane dla N-tej linii NIE zawierającej wzorca. Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez ^E, szukanie ciągnie się przez następny (lub poprzedni) plik, jeśli nie wystarczył plik bieżący. Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez ^R, szukanie wykonywane jest bez użycia wyrażeń regularnych. Jeśli poprzednie szukanie było zmodyfikowane przez ^F lub ^K, nie występuje żaden efekt.
Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku.
Powtarza poprzednie szukanie, ale przekraczając granice plików. Efekt jest taki sam, jak gdyby poprzednie szukanie zmodyfikowano przez *.
Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku i przekraczając granice plików.
Cofa podświetlanie szukania. Wyłącza podświetlanie łańcuchów pasujących do bieżącego wzoru szukania. Jeśli podświetlenie już jest wyłączone z powodu poprzedniego polecenia ESC-u, włącza je z powrotem. Podświetlenie włączy też każde polecenie szukające (można je też wyłączyć przełączając opcję -G; wówczas polecenia szukające nie włączają go z powrotem).
Like ESC-u but also clears the saved search pattern. If the status column is enabled via the -J option, this clears all search matches marked in the status column.
&wzorzec
Display only lines which match the pattern; lines which do not match the pattern are not displayed. If pattern is empty (if you type & immediately followed by ENTER), any filtering is turned off, and all lines are displayed. While filtering is in effect, an ampersand is displayed at the beginning of the prompt, as a reminder that some lines in the file may be hidden. Multiple & commands may be entered, in which case only lines which match all of the patterns will be displayed.

Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

^N lub !
Display only lines which do NOT match the pattern.
^R
Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie tekstowe.
:e [nazwa_pliku]
Oglądanie nowego pliku. Jeśli brakuje nazwy pliku, plik "bieżący" (zobacz polecenia :n i :p poniżej) z listy plików z wierszu poleceń jest oglądany na nowo. Znak procentu (%) w nazwie pliku zastępowany jest nazwą pliku bieżącego. Znak funta (#) jest zastępowany nazwą poprzednio oglądanego pliku. Jednak dwa kolejne znaki procentu są po prostu zastępowane pojedynczym znakiem procentu. Pozwala to na wprowadzenie nazwy pliku zawierającej w nazwie znak procentu. Podobnie, dwa kolejne znaki funta są zastępowane pojedynczym znakiem funta. Nazwa pliku wstawiana jest do listy plików z wiersza poleceń, tak aby można ją było obejrzeć kolejnymi poleceniami :n i :p. Jeśli nazwa pliku składa się z kilku plików, wszystkie one są wstawiane do listy plików i oglądany jest pierwszy z nich. Jeśli nazwa pliku zawiera jedną lub więcej spacji, cała nazwa musi być ujęta w cudzysłowy (zobacz też opcja -").
^X^V lub E
To samo co :e. Uwaga: niektóre systemy używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności. W takich systemach użycie ^V może być niemożliwe.
:n
Oglądanie następnego pliku (z listy plików podanej w wierszu poleceń). Jeśli podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty następny plik.
:p
Oglądanie poprzedniego pliko (z listy plików podanej w wierszu poleceń). Jeśli podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty poprzedni plik.
:x
Oglądanie pierwszego pliku z listy plików podanej w wierszu poleceń. Jeśli podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty plik na liście.
:d
Usunięcie bieżącego pliku z listy plików.
Przejście do następnego tagu (znacznika), jeśli dla bieżącego wystąpiło więcej niż jedno dopasowanie. Tagi omówiono dokładniej w opisie opcji -t.
Przejście do poprzedniego tagu, jeśli dla bieżącego wystąpiło więcej niż jedno dopasowanie.
= lub ^G lub :f
Wypisuje pewne informacje o pliku właśnie oglądanym, w tym jego nazwę oraz numer linii i offset bajtowy dolnej wyświetlanej linii. Jeśli to możliwe, wypisywana jest także długość pliku, ilość linii w pliku oraz procentowa wielkość pliku ponad ostatnią wyświetlaną linią.
-
Plus jedna lub więcej opcji wierszu poleceń (zobacz OPCJE poniżej): zmienia ustawienie tej opcji i wypisuje komunikat opisujący nowe ustawienie. Jeśli bezpośrednio po kresce zostanie wprowadzone ^P (CONTROL-P), to ustawienie danej opcji jest zmieniane, ale bez wypisywania komunikatu. Jeśli opcja ma wartość liczbową (jak -b lub -h) lub łańcuchową (jak -P lub -t), wartość można wprowadzić tuż po literze opcji. Jeśli nie wprowadzono nowej wartości, wypisywany jest komunikat o bieżącym ustawieniu i nic nie ulega zmianie.
--
Jak polecenie -, ale przyjmuje jako argument długą nazwę opcji (zobacz OPCJE poniżej), a nie pojedynczą literę opcji. Po wpisaniu nazwy opcji musisz nacisnąć ENTER lub RETURN. ^P bezpośrednio po drugiej eliminuje wypisywanie komunikatu opisującego nowe ustawienie, tak jak w poleceniu -.
-+
Plus jedna z liter opcji wierszu poleceń; przywraca opcję do ustawienia domyślnego i wypisuje komunikat opisujący nowe ustawienie (polecenie "-+X" dokonuje tego samego co opcja "-+X" w linii poleceń). Nie działa to dla opcji mających wartość łańcuchową.
--+
Jak polecenie -+, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.
-!
Plus jedna z liter opcji wierszu poleceń; ustawia opcję na wartość przeciwną ustawieniu domyślnego i wypisuje komunikat opisujący nowe ustawienie. Nie działa to dla opcji mających wartość liczbową lub łańcuchową.
--!
Jak polecenie -!, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.
_
(podkreślenie) Plus jedna z liter opcji wierszu poleceń; wypisuje komunikat opisujący bieżące ustawienie tej opcji. Nie zmienia ustawienia.
__
(podwojone podkreślenie) Jak polecenie _ (podkreślenie), ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji. Po wpisaniu nazwy opcji musisz nacisnąć ENTER lub RETURN.
+polecenie
Powoduje, że podane polecenie jest wykonywane za każdym razem, gdy oglądany jest nowy plik. Na przykład, +G powoduje, że less zaczyna wyświetlanie każdego pliku od końca zamiast od początku.
Wypisuje numer bieżącej wersji less.
Kończy działanie less.

Następujące cztery polecenia mogą, ale nie muszą być prawidłowe, zależnie od twojej instalacji.

Wywołuje edytor do edycji właśnie oglądanego pliku. Edytor pobierany jest pobierany ze zmiennej środowiskowej VISUAL, jeśli ta jest określona, lub EDITOR, jeśli VISUAL nie jest określona, a w każdym razie domyślnie "vi", jeśli ani VISUAL ani EDITOR jest określona. Zobacz też omówienie LESSEDIT po sekcji o ZNAKACH ZACHĘTY poniżej.
! polecenie-powłoki
Wywołuje powłokę i wykonuje podaną polecenie powłoki. Znak procentu (%) jest zastępowany nazwą bieżącego pliku. Znak funta (#) jest zastępowany nazwą poprzednio oglądanego pliku. "!!" powtarza ostatnie polecenie powłoki. "!" bez polecenia wywołuje po prostu powłokę. W systemach Unixowych, nazwa powłoki pobierana jest ze zmiennej środowiskowej SHELL, a w każdym razie domyślnie "sh". W systemach MS-DOS i OS/2, powłoką jest zwykły procesor poleceń.
| <m> polecenie-powłoki
<m> represents any mark letter. Pipes a section of the input file to the given shell command. The section of the file to be piped is between the position marked by the letter and the current screen. The entire current screen is included, regardless of whether the marked position is before or after the current screen. <m> may also be ^ or $ to indicate beginning or end of file respectively. If <m> is . or newline, the current screen is piped.
s nazwa_pliku
Zapisuje wejście do pliku. Działa to tylko wtedy, gdy wejście jest potokiem, a nie zwyczajnym plikiem.

Opcje wierszu poleceń są opisane poniżej. Większość opcji można zmieniać w trakcie działania less, używając polecenia "-".

Większość opcji można podać w jednej z dwu postaci: albo kreski z pojedynczą literą albo dwu kresek z następującą po nich długą nazwą opcji. Długie nazwy opcji można skracać, o ile skrót jest jednoznaczny. Na przykład, --quit-at-eof można skrócić do --quit, ale nie do --qui, ponieważ na --qui zaczynają się zarówno --quit-at-eof, jak i --quiet. Niektóre z długich nazw opcji zapisane są dużymi literami, jak --QUIT-AT-EOF, odróżniane od --quit-at-eof. Takie nazwy wymagają dużej tylko pierwszej litery, reszta może być podana małymi lub dużymi. Na przykład, --Quit-at-eof jest równoważnikiem --QUIT-AT-EOF.

Opcje pobierane są także ze zmiennej środowiskowej LESS. Na przykład, żeby uniknąć pisania "less -options ..." za każdym wywołaniem less, możesz napisać w csh:

setenv LESS "-options"

lub, jeśli używasz sh:

LESS="-options"; export LESS

W MS-DOS nie potrzebujesz cudzysłowów, ale powinieneś zastąpić wszystkie znaki procentu w łańcuchu opcji podwójnymi znakami procentu.

Zmienna środowiskowa analizowana jest przed wierszem poleceń, tak więc opcje wiersza poleceń unieważniają zmienną LESS. Jeśli jakaś opcja pojawia się w zmiennej LESS, można przywrócić jej wartość domyślną poprzedzając w wierszu poleceń opcję znakami "-+".

Some options like -k or -D require a string to follow the option letter. The string for that option is considered to end when a dollar sign ($) is found. For example, you can set two -D options on MS-DOS like this:

LESS="Dn9.1$Ds4.1"

If the --use-backslash option appears earlier in the options, then a dollar sign or backslash may be included literally in an option string by preceding it with a backslash. If the --use-backslash option is not in effect, then backslashes are not treated specially, and there is no way to include a dollar sign in the option string.

-? lub --help
Opcja ta wyświetla podsumowanie poleceń akceptowanych przez less (to samo co polecenie h). Zależnie od tego, jak używana przez ciebie powłoka interpretuje znak zapytania, może być koniecznym zacytowanie go, jako "-\?".
By default, forward searches start at the top of the displayed screen and backwards searches start at the bottom of the displayed screen (except for repeated searches invoked by the n or N commands, which start after or before the "target" line respectively; see the -j option for more about the target line). The -a option causes forward searches to instead start at the bottom of the screen and backward searches to start at the top of the screen, thus skipping all lines displayed on the screen.
Causes all forward searches (not just non-repeated searches) to start just after the target line, and all backward searches to start just before the target line. Thus, forward searches will skip part of the displayed screen (from the first line up to and including the target line). Similarly backwards searches will skip the displayed screen from the last line up to and including the target line. This was the default behavior in less versions prior to 441.
-bn lub --buffers=n
Specifies the amount of buffer space less will use for each file, in units of kilobytes (1024 bytes). By default 64 KB of buffer space is used for each file (unless the file is a pipe; see the -B option). The -b option specifies instead that n kilobytes of buffer space should be used for each file. If n is -1, buffer space is unlimited; that is, the entire file can be read into memory.
-B lub --auto-buffers
By default, when data is read from a pipe, buffers are allocated automatically as needed. If a large amount of data is read from the pipe, this can cause a large amount of memory to be allocated. The -B option disables this automatic allocation of buffers for pipes, so that only 64 KB (or the amount of space specified by the -b option) is used for the pipe. Warning: use of -B can result in erroneous display, since only the most recently viewed part of the piped data is kept in memory; any earlier data is lost.
-c lub --clear-screen
Powoduje że pełne odświeżania ekranu są rysowane od górnej linii w dół. Domyślnie, pełne odświeżania ekranu są dokonywane poprzez przewijanie z dołu ekranu.
-C lub --CLEAR-SCREEN
Same as -c, for compatibility with older versions of less.
-d lub --dumb
Opcja -d wyłącza komunikat o błędzie wyświetlany zwykle jeśli terminal jest niemy, to jest, brakuje w nim ważnych zdolności, takich jak możliwość odświeżania ekranu lub przewijania w tył. Opcja -d nie zmienia w każdym razie zachowania less na niemym terminalu.
Changes the color of different parts of the displayed text. x is a single character which selects the type of text whose color is being set:
Znaki binarne.
Znaki sterujące.
Errors and informational messages.
Mark letters in the status column.
Line numbers enabled via the -N option.
Prompts.
The rscroll character.
Search results.
The highlight enabled via the -w option.
Bold text.
Blinking text.
Standout text.
Underlined text.

The uppercase letters can be used only when the --use-color option is enabled. When text color is specified by both an uppercase letter and a lowercase letter, the uppercase letter takes precedence. For example, error messages are normally displayed as standout text. So if both "s" and "E" are given a color, the "E" color applies to error messages, and the "s" color applies to other standout text. The "d" and "u" letters refer to bold and underline text formed by overstriking with backspaces (see the -u option), not to text using ANSI escape sequences with the -R option.

A lowercase letter may be followed by a + to indicate that both the normal format change and the specified color should both be used. For example, -Dug displays underlined text as green without underlining; the green color has replaced the usual underline formatting. But -Du+g displays underlined text as both green and in underlined format.

color is either a 4-bit color string or an 8-bit color string:

A 4-bit color string is zero, one or two characters, where the first character specifies the foreground color and the second specifies the background color as follows:

Blue
Cyan
Green
Black
Magenta
Red
White
Yellow

The corresponding upper-case letter denotes a brighter shade of the color. For example, -DNGk displays line numbers as bright green text on a black background, and -DEbR displays error messages as blue text on a bright red background. If either character is a "-" or is omitted, the corresponding color is set to that of normal text.

An 8-bit color string is one or two decimal integers separated by a dot, where the first integer specifies the foreground color and the second specifies the background color. Each integer is a value between 0 and 255 inclusive which selects a "CSI 38;5" color value (see
https://en.wikipedia.org/wiki/ANSI_escape_code#SGR_parameters) If either integer is a "-" or is omitted, the corresponding color is set to that of normal text. On MS-DOS versions of less, 8-bit color is not supported; instead, decimal values are interpreted as 4-bit CHAR_INFO.Attributes values (see
https://docs.microsoft.com/en-us/windows/console/char-info-str).

Powoduje że less automatycznie kończy pracę, gdy za drugim razem osiągnie koniec pliku. Domyślnie, jedyną metodą wyjścia z less jest polecenie "q".
-E lub --QUIT-AT-EOF
Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jak tylko osiągnie koniec pliku.
Forces non-regular files to be opened. (A non-regular file is a directory or a device special file.) Also suppresses the warning message when a binary file is opened. By default, less will refuse to open non-regular files. Note that some operating systems will not allow directories to be read, even if -f is set.
-F lub --quit-if-one-screen
Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jeśli cały plik da się wyświetlić na jednym ekranie.
-g lub --hilite-search
Normalnie less podświetla WSZYSTKIE łańcuchy, które pasują do ostatniego polecenia szukania. Opcja -g zmienia to zachowanie, każąc podświetlać tylko ten konkretny łańcuch, który znaleziono ostatnim poleceniem szukania. Może to spowodować, że less będzie pracował nieco szybciej niż domyślnie.
Opcja -G wyłącza wszystkie podświetlania łańcuchów znalezionych poleceniami szukania.
Określa maksymalną liczbę linii do przewijania w tył. Jeśli koniecznym jest przewinięcie w tył o więcej niż n linii, ekran jest rysowany na nowo w kierunku w przód. Jeśli terminal nie ma możliwości przewijania w dół, zakładane jest -h0).
Powoduje, że szukania ignorują wielkość liter; to jest, litery małe i duże są uważane za identyczne. Opcja ta jest ignorowana jeśli we wzorcu szukania wystąpią jakiekolwiek duże litery; innymi słowy, jeśli wzorzec zawiera duże litery, szukanie nastąpi z uwzględnieniem wielkości liter.
Jak -i, ale szukania ignorują wielkość liter nawet jeśli wzór zawiera duże litery.
Specifies a line on the screen where the "target" line is to be positioned. The target line is the line specified by any command to search for a pattern, jump to a line number, jump to a file percentage or jump to a tag. The screen line may be specified by a number: the top line on the screen is 1, the next is 2, and so on. The number may be negative to specify a line relative to the bottom of the screen: the bottom line on the screen is -1, the second to the bottom is -2, and so on. Alternately, the screen line may be specified as a fraction of the height of the screen, starting with a decimal point: .5 is in the middle of the screen, .3 is three tenths down from the first line, and so on. If the line is specified as a fraction, the actual line number is recalculated if the terminal window is resized, so that the target line remains at the specified fraction of the screen height. If any form of the -j option is used, repeated forward searches (invoked with "n" or "N") begin at the line immediately after the target line, and repeated backward searches begin at the target line, unless changed by -a or -A. For example, if "-j4" is used, the target line is the fourth line on the screen, so forward searches begin at the fifth line on the screen. However nonrepeated searches (invoked with "/" or "?") always begin at the start or end of the current screen respectively.
-J lub --status-column
Displays a status column at the left edge of the screen. The status column shows the lines that matched the current search, and any lines that are marked (via the m or M command).
-knazwa_pliku lub --lesskey-file=nazwa_pliku
Causes less to open and interpret the named file as a lesskey(1) binary file. Multiple -k options may be specified. If the LESSKEY or LESSKEY_SYSTEM environment variable is set, or if a lesskey file is found in a standard place (see KEY BINDINGS), it is also used as a lesskey file.
Causes less to open and interpret the named file as a lesskey(1) source file. If the LESSKEYIN or LESSKEYIN_SYSTEM environment variable is set, or if a lesskey source file is found in a standard place (see KEY BINDINGS), it is also used as a lesskey source file. Prior to version 582, the lesskey program needed to be run to convert a lesskey source file to a lesskey binary file for less to use. Newer versions of less read the lesskey source file directly and ignore the binary file if the source file exists.
Causes less to exit immediately (with status 2) when an interrupt character (usually ^C) is typed. Normally, an interrupt character causes less to stop whatever it is doing and return to its command prompt. Note that use of this option makes it impossible to return to the command prompt from the "F" command.
Ignore the LESSOPEN environment variable (see the INPUT PREPROCESSOR section below). This option can be set from within less, but it will apply only to files opened subsequently, not to the file which is currently open.
-m lub --long-prompt
Powoduje że less pokazuje rozwinięty znak zachęty (jak more), z procentową pozycją w pliku. Domyślnie, znakiem zachęty less jest dwukropek.
-M lub --LONG-PROMPT
Powoduje, że less wyświetla jeszcze bardziej szczegółową zachętę niż more.
-n lub --line-numbers
Wyłącza numery linii. Wartość domyślna (używanie numerów linii) może spowodować, że less będzie działał w niektórych przypadkach wolniej, zwłaszcza z bardzo dużym plikiem wejściowym. Wyłączenie numerów linii opcją -n pozwoli uniknąć tego problemu. Używanie numerów linii oznacza: numer linii będzie wyświetlany w rozwiniętym znaku zachęty i poleceniu =, a polecenie v przekaże bieżący numer linii edytorowi (zobacz także omówienie LESSEDIT i ZNAKÓW ZACHĘTY poniżej).
-N lub --LINE-NUMBERS
Powoduje, że na początku każdej linii ekranowej wyświetlane są numery linii.
Powoduje, że less podczas przeglądania otrzymanego wejścia kopiuje je do wskazanego pliku. Działa to tylko wtedy gdy plik wejściowy jest potokiem, a nie zwykłym plikiem. Jeśli podany plik już istnieje, less zapyta o potwierdzenie przed nadpisaniem go.
Opcja -O jest podobna do -o, ale nadpisze istniejący plik bez pytania o potwierdzenie.

Jeśli nie podano pliku logu, opcji -o i -O można użyć z wnętrza less do jego określenia. Bez nazwy pliku, będą one po prostu podawać nazwę pliku logu. Polecenie "s" jest równoważne podaniu -o z wnętrza less.

Opcja -p w wierszu poleceń jest równoważna podaniu wzorca +/wzorzec; to znaczy, nakazuje less aby rozpoczął od pierwszego wystąpienia wzorzec w pliku.
-Pzachęta lub --prompt=zachęta
Daje metodę przystosowania trzech stylów znaku zachęty do własnych upodobań. Normalnie umieszcza się ją w zmiennej środowiskowej LESS, zamiast wpisywać po każdym poleceniu less. Taka opcja musi być albo ostatnią opcją w zmiennej LESS, albo być zakończona znakiem dolara.
-Ps plus łańcuch zmienia domyślną (krótką) zachętę na ten łańcuch.
-Pm zmienia średnią (-m) zachętę. -PM zmienia długą (-M) zachętę.
-Ph zmienia zachętę na ekranie pomocy.
-P= zmienia komunikat wypisywany poleceniem =.
-Pw zmienia komunikat wypisywany podczas oczekiwania na dane (w poleceniu F).

Wszystkie łańcuchy zachęty składają się z sekwencji liter i specjalnych sekwencji escape'owych. Szczegóły opisano w sekcji ZNAKI ZACHĘTY.

Powoduje średnio "ciche" działanie: dzwonek terminala nie dzwoni jeśli próbowano przewinąć poza koniec pliku lub przed jego początek - jeśli terminal ma "dzwonek wizualny", jest on używany zamiast zwykłego. Dzwonek zadzwoni przy niektórych innych błędach, jak wpisywanie niewłaściwych znaków. Domyślnym ustawieniem jest dzwonienie we wszystkich takich przypadkach.
Causes totally "quiet" operation: the terminal bell is never rung. If the terminal has a "visual bell", it is used in all cases where the terminal bell would have been rung.
-r lub --raw-control-chars
Powoduje wyświetlanie nieprzetworzonych, "surowych" znaków sterujących. Domyślnie znaki sterujące (złożone z Ctrl) wyświetlane są z użyciem notacji z daszkiem; na przykład, Control-A (ósemkowo 001) wyświetlane jest jako "^A". Uwaga: gdy używana jest opcja -r, less nie potrafi zachować faktycznego wyglądu ekranu (ponieważ to zależy od tego, jak ekran reaguje na każdy rodzaj znaku sterującego). Mogą więc wystąpić różne problemy z wyświetlaniem, jak dzielenie długich linii w niewłaściwym miejscu.

USE OF THE -r OPTION IS NOT RECOMMENDED.

-R lub --RAW-CONTROL-CHARS
Like -r, but only ANSI "color" escape sequences and OSC 8 hyperlink sequences are output in "raw" form. Unlike -r, the screen appearance is maintained correctly, provided that there are no escape sequences in the file other than these types of escape sequences. Color escape sequences are only supported when the color is changed within one line, not across lines. In other words, the beginning of each line is assumed to be normal (non-colored), regardless of any escape sequences in previous lines. For the purpose of keeping track of screen appearance, these escape sequences are assumed to not move the cursor.

OSC 8 hyperlinks are sequences of the form:


ESC ] 8 ; ... \7

The terminating sequence may be either a BEL character (\7) or the two-character sequence "ESC \".

ANSI color escape sequences are sequences of the form:


ESC [ ... m

where the "..." is zero or more color specification characters. You can make less think that characters other than "m" can end ANSI color escape sequences by setting the environment variable LESSANSIENDCHARS to the list of characters which can end a color escape sequence. And you can make less think that characters other than the standard ones may appear between the ESC and the m by setting the environment variable LESSANSIMIDCHARS to the list of characters which can appear.

-s lub --squeeze-blank-lines
Powoduje ściskanie kolejnych pustych linii w pojedynczą linię pustą. Użyteczne przy oglądaniu wyjścia nroffa.
-S lub --chop-long-lines
Causes lines longer than the screen width to be chopped (truncated) rather than wrapped. That is, the portion of a long line that does not fit in the screen width is not displayed until you press RIGHT-ARROW. The default is to wrap long lines; that is, display the remainder on the next line.
-ttag lub --tag=tag
The -t option, followed immediately by a TAG, will edit the file containing that tag. For this to work, tag information must be available; for example, there may be a file in the current directory called "tags", which was previously built by ctags(1) or an equivalent command. If the environment variable LESSGLOBALTAGS is set, it is taken to be the name of a command compatible with global(1), and that command is executed to find the tag. (See http://www.gnu.org/software/global/global.html). The -t option may also be specified from within less (using the - command) as a way of examining a new file. The command ":t" is equivalent to specifying -t from within less.
-Tplik_tagów lub --tag-file=plik_tagów
Podaje plik tagów, który należy użyć zamiast "tags".
-u lub --underline-special
Powoduje, że znaki backspace i powroty karetki są traktowane jako znaki drukowalne; to jest, posyłane są one na terminal jeśli pojawią się w wejściu.
Causes backspaces, tabs, carriage returns and "formatting characters" (as defined by Unicode) to be treated as control characters; that is, they are handled as specified by the -r option.

By default, if neither -u nor -U is given, backspaces which appear adjacent to an underscore character are treated specially: the underlined text is displayed using the terminal's hardware underlining capability. Also, backspaces which appear between two identical characters are treated specially: the overstruck text is printed using the terminal's hardware boldface capability. Other backspaces are deleted, along with the preceding character. Carriage returns immediately followed by a newline are deleted. Other carriage returns are handled as specified by the -r option. Unicode formatting characters, such as the Byte Order Mark, are sent to the terminal. Text which is overstruck or underlined can be searched for if neither -u nor -U is in effect.

-V lub --version
Wyświetla numer wersji less.
-w lub --hilite-unread
Tymczasowo podświetla pierwszą "nową" linię po ruchu w przód o pełną stronę. Pierwsza "nowa" linia to linia występująca bezpośrednio po tej, która znajdowała się poprzednio na samym dole ekranu. Podświetlana jest także linia docelowa po poleceniach g lub p. Przy następnym poleceniu powodującym ruch podświetlenie jest usuwane. Podświetlana jest cała linia, chyba że działa opcja -J - wówczas podświetlana będzie tylko kolumna stanu.
-W lub --HILITE-UNREAD
Tak jak -w, ale tymczasowo podświetla pierwszą nową linię po każdym poleceniu ruchu o więcej niż jedną linię.
Ustawia pozycje tabulacji. Jeśli podano tylko jedno n, to pozycje tabulacji są ustawiane na wielokrotnościach n. Jeżeli podano więcej wartości, oddzielonych przecinkami, tabulacje ustawiane są na tych pozycjach, a następnie w tym samym odstępie, co ostatnie dwie. Na przykład, -x9,17 ustawi tabulacje na pozycjach 9, 17, 25, 33, itd. Domyślną wartością n jest 8.
Wyłącza wysyłanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji terminala z termcap. Jest to czasami pożądane, jeżeli łańcuch deinicjalizacyjny robi coś niepotrzebnego, jak czyszczenie ekranu.
-yn lub --max-forw-scroll=n
Określa maksymalną liczbę linii do przesunięcia w przód. Jeśli koniecznym jest przesunięcie o więcej niż n linii, zamiast tego odświeżany jest ekran. Opcji -c lub -C można użyć do odświeżenia ekranu od jego góry, jeśli jest to pożądane. Domyślnie każdy ruch w przód powoduje przewijanie.
-zn lub --window=n lub -n
Changes the default scrolling window size to n lines. The default is one screenful. The z and w commands can also be used to change the window size. The "z" may be omitted for compatibility with some versions of more. If the number n is negative, it indicates n lines less than the current screen size. For example, if the screen is 24 lines, -z-4 sets the scrolling window to 20 lines. If the screen is resized to 40 lines, the scrolling window automatically changes to 36 lines.
-"cc lub --quotes=cc
Zmienia znak cytujący w nazwach plików. Może to być konieczne przy nazywaniu pliku zawierającego zarówno znaki spacji jak i cudzysłowy. Jeśli następuje po niej pojedynczy znak, zmienia ona znak cytujący na tenże znak. Nazwa pliku zawierająca spacje powinna odtąd być otoczona tym znakiem, a nie cudzysłowami. Jeśli następują po niej dwa znaki, zmienia ona znak otwierający cytowanie na znak pierwszy, a zamykający na drugi. Nazwa pliku zawierająca spacje powinna odtąd być poprzedzona znakiem otwierającym i zakończona znakiem zamykającym. Zauważ, że nawet jeśli zmieniono znaki cytujące, opcja ta pozostaje jako -" (myślnik plus cudzysłów).
-~ lub --tilde
Normalnie linie poza końcem pliku wyświetlane są jako zawierające pojedyncze znaki tyldy (~). Ta opcja powoduje, że będą wyświetlane jako puste linie.
-# lub --shift
Specifies the default number of positions to scroll horizontally in the RIGHTARROW and LEFTARROW commands. If the number specified is zero, it sets the default number of positions to one half of the screen width. Alternately, the number may be specified as a fraction of the width of the screen, starting with a decimal point: .5 is half of the screen width, .3 is three tenths of the screen width, and so on. If the number is specified as a fraction, the actual number of scroll positions is recalculated if the terminal window is resized, so that the actual scroll remains at the specified fraction of the screen width.
If --file-size is specified, less will determine the size of the file immediately after opening the file. Normally this is not done, because it can be slow if the input file is large.
Normally, if the input file is renamed while an F command is executing, less will continue to display the contents of the original file despite its name change. If --follow-name is specified, during an F command less will periodically attempt to reopen the file by name. If the reopen succeeds and the file is a different file from the original (which means that a new file has been created with the same name as the original (now renamed) file), less will display the contents of that new file.
Subsequent search commands will be "incremental"; that is, less will advance to the next line containing the search pattern as each character of the pattern is typed in.
Sets the minimum width of the line number field when the -N option is in effect. The default is 7 characters.
Enables mouse input: scrolling the mouse wheel down moves forward in the file, scrolling the mouse wheel up moves backwards in the file, and clicking the mouse sets the "#" mark to the line where the mouse is clicked. The number of lines to scroll when the wheel is moved can be set by the --wheel-lines option. Mouse input works only on terminals which support X11 mouse reporting, and on the Windows version of less.
Like --mouse, except the direction scrolled on mouse wheel movement is reversed.
Wyłącza wysyłanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji bloku klawiszy numerycznych terminala. Jest to czasami pożądane, jeżeli łańcuchy inicjujące/deinicjujące powodują zachowanie się klawiatury numerycznej w niepożądany sposób.
This option changes the behavior so that if a search string or file name is typed in, and the same string is already in the history list, the existing copy is removed from the history list before the new one is added. Thus, a given string will appear only once in the history list. Normally, a string may appear multiple times.
This option changes the character used to mark truncated lines. It may begin with a two-character attribute indicator like LESSBINFMT does. If there is no attribute indicator, standout is used. If set to "-", truncated lines are not marked.
Save marks in the history file, so marks are retained across different invocations of less.
Sets the width of the status column when the -J option is in effect. The default is 2 characters.
This option changes the interpretations of options which follow this one. After the --use-backslash option, any backslash in an option string is removed and the following character is taken literally. This allows a dollar sign to be included in option strings.
Enables the colored text in various places. The -D option can be used to change the colors. Colored text works only if the terminal supports ANSI color escape sequences (as defined in ECMA-48 SGR; see
https://www.ecma-international.org/publications-and-standards/standards/ecma-48).
Set the number of lines to scroll when the mouse wheel is scrolled and the --mouse or --MOUSE option is in effect. The default is 1 line.
--
Argument wierszu poleceń "--" oznacza koniec argumentów opcji. Wszelkie argumenty następujące po nim są interpretowane jako nazwa pliku. Może być to przydatne przy oglądaniu pliku którego nazwa zaczyna się od "-" lub "+".
+
Jeśli opcja wierszu poleceń zaczyna się od +, reszta opcji uważana jest za początkowe polecenie less. Na przykład, +G mówi less, aby zaczął od końca pliku zamiast od początku, a +/xyz mówi mu, aby zaczął od pierwszego wystąpienia "xyz" w pliku. W przypadku szczególnym, +<liczba> działa jak +<liczba>g, to jest, rozpoczyna wyświetlanie od określonego numeru linii (zobacz jednak zastrzeżenie przy poleceniu g powyżej). Jeśli opcja zaczyna się od ++, początkowe polecenie odnosi się do każdego oglądanego pliku, nie tylko pierwszego. Polecenia + opisywanej powyżej można też użyć do ustawienia (lub zmiany) polecenia początkowego dla każdego pliku.

When entering a command line at the bottom of the screen (for example, a filename for the :e command, or the pattern for a search command), certain keys can be used to manipulate the command line. Most commands have an alternate form in [ brackets ] which can be used if a key does not exist on a particular keyboard. (Note that the forms beginning with ESC do not work in some MS-DOS and Windows systems because ESC is the line erase character.) Any of these special keys may be entered literally by preceding it with the "literal" character, either ^V or ^A. A backslash itself may also be entered literally by entering two backslashes.

Przesuwa kursor jedno miejsce w lewo.
Przesuwa kursor jedno miejsce w prawo.
^STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-b lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
(To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie). Przesuwa kursor o jedno słowo w lewo.
^STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-w lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
(To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie). Przesuwa kursor o jedno słowo w prawo.
HOME [ ESC-0 ]
Przesuwa kursor na początek linii.
Przesuwa kursor na koniec linii.
Usuwa znak na lewo od kursora lub anuluje polecenie jeśli wiersz poleceń jest pusta.
Usuwa znak pod kursorem.
^BACKSPACE [ ESC-BACKSPACE ]
(To znaczy, CONTROL i BACKSPACE równocześnie). Usuwa jedno słowo na lewo od kursora.
^DELETE [ ESC-X lub ESC-DELETE ]
(To znaczy, CONTROL i DELETE równocześnie). Usuwa słowo pod kursorem.
Retrieve the previous command line. If you first enter some text and then press UPARROW, it will retrieve the previous command which begins with that text.
Retrieve the next command line. If you first enter some text and then press DOWNARROW, it will retrieve the next command which begins with that text.
Dokończa częściową nazwę pliku na lewo od kursora. Jeśli pasuje ona do więcej niż jednej nazwy pliku, do wierszu poleceń wprowadzane jest pierwsze dopasowanie. Powtórne TABulatory przełączają wkoło pozostałe nazwy plików. Jeśli dokończona nazwa pliku jest katalogiem, dołączany jest do niej "/" (W systemach MS-DOS dołączany jest "\"). Do określenia innego znaku, który należy dołączyć do nazwy katalogu, może być użyta zmienna środowiskowa LESSSEPARATOR.
Tak jak TAB, ale przełącza pasujące nazwy plików w odwrotnym porządku.
^L
Dokończa częściową nazwę pliku na lewo od kursora. Jeśli pasuje ona do więcej niż jednej nazwy pliku, do wierszu poleceń wprowadzane są wszystkie dopasowania (jeśli się mieszczą).
^U (Unix i OS/2) lub ESC (MS-DOS)
Usuwa całą linię poleceń lub anuluje polecenie jeśli wiersz poleceń jest pusta. Jeśli zmieniłeś znak kill w Unixie na coś innego niż ^U, zamiast ^U będzie używany tenże znak.
^G
Delete the entire command line and return to the main prompt.

You may define your own less commands by creating a lesskey source file. This file specifies a set of command keys and an action associated with each key. You may also change the line-editing keys (see LINE EDITING), and to set environment variables. If the environment variable LESSKEYIN is set, less uses that as the name of the lesskey source file. Otherwise, less looks in a standard place for the lesskey source file: On Unix systems, less looks for a lesskey file called "$XDG_CONFIG_HOME/lesskey" or "$HOME/.lesskey". On MS-DOS and Windows systems, less looks for a lesskey file called "$HOME/_lesskey", and if it is not found there, then looks for a lesskey file called "_lesskey" in any directory specified in the PATH environment variable. On OS/2 systems, less looks for a lesskey file called "$HOME/lesskey.ini", and if it is not found, then looks for a lesskey file called "lesskey.ini" in any directory specified in the INIT environment variable, and if it not found there, then looks for a lesskey file called "lesskey.ini" in any directory specified in the PATH environment variable. See the lesskey manual page for more details.

A system-wide lesskey source file may also be set up to provide key bindings. If a key is defined in both a local lesskey file and in the system-wide file, key bindings in the local file take precedence over those in the system-wide file. If the environment variable LESSKEYIN_SYSTEM is set, less uses that as the name of the system-wide lesskey file. Otherwise, less looks in a standard place for the system-wide lesskey file: On Unix systems, the system-wide lesskey file is /usr/local/etc/syslesskey. (However, if less was built with a different sysconf directory than /usr/local/etc, that directory is where the sysless file is found.) On MS-DOS and Windows systems, the system-wide lesskey file is c:\_syslesskey. On OS/2 systems, the system-wide lesskey file is c:\syslesskey.ini.

Previous versions of less (before v582) used lesskey files with a binary format, produced by the lesskey program. It is no longer necessary to use the lesskey program.

Możesz dla less zdefiniować "preprocesor wejścia". Zanim less otwiera jakiś plik, daje najpierw twojemu preprocesorowi wejścia szansę zmodyfikowania sposobu w jaki wyświetlana jest zawartość pliku. Preprocesor wejścia to po prostu wykonywalny program (lub skrypt powłoki), który zapisuje zawartość pliku do innego pliku, zwanego plikiem zastępującym. Następnie wyświetlana jest zawartość pliku zastępującego, zamiast pliku oryginalnego. Użytkownikowi będzie się jednak wydawać, że otwarty został oryginalny plik; to znaczy, less wyświetli oryginalną nazwę pliku jako nazwę bieżącego pliku.

Preprocesor wejścia otrzymuje jeden argument wiersza poleceń, oryginalną nazwę pliku wprowadzoną przez użytkownika. Powinien on stworzyć plik zastępujący, a kiedy zakończy pracę, wypisać nazwę pliku zastępującego na swoje standardowe wejście. Jeśli preprocesor wejścia nie wypisze nazwy pliku zastępującego, less używa pliku oryginalnego, jak zwykle. Preprocesor wejścia nie jest wywoływany przy oglądaniu standardowego wejścia. Aby przygotować jakiś preprocesor, ustaw zmienną środowiskową LESSOPEN na wiersz poleceń, który wywoła twój preprocesor. Ten wiersz poleceń powinien zawierać jedno wystąpienie łańcucha "%s", który zostanie zastąpiony nazwą pliku podczas wywołania polecenia preprocesora.

Gdy less zamyka plik otworzony tym sposobem, wywoła inny program, zwany postprocesorem wejścia, który może dokonać wszelkich pożądanych działań czyszczących (jak usuwanie pliku zastępującego stworzonego przez LESSOPEN). Aby przygotować jakiś preprocesor, ustaw zmienną środowiskową LESSCLOSE na wiersz poleceń, która wywoła twój postprocesor. Ten wiersz poleceń może zawierać dwa wystąpienia łańcucha "%s"; pierwsze zostanie zastąpione oryginalną nazwą pliku, a drugie nazwą pliku zastępującego wypisanego przez LESSOPEN.

Na przykład, w wielu systemach Unixowych, poniższe dwa skrypty pozwolą ci przechowywać pliki w formie skompresowanej, ale nadal umożliwią oglądanie ich bezośrednio przy pomocy less:

lessopen.sh:
#! /bin/sh
case "$1" in
*.Z) TEMPFILE=$(mktemp)
uncompress -c $1 >$TEMPFILE 2>/dev/null
if [ -s $TEMPFILE ]; then
echo $TEMPFILE
else
rm -f $TEMPFILE
fi
;;
esac

lessclose.sh:
#! /bin/sh
rm $2

Aby użyć tych skryptów, umieść oba tam, skąd mogą być wykonywane i ustaw LESSOPEN="lessopen.sh %s", oraz LESSCLOSE="lessclose.sh %s %s". Można napisać bardziej złożone skrypty LESSOPEN i LESSCLOSE, akceptujące inne typy plików skompresowanych itd.

It is also possible to set up an input preprocessor to pipe the file data directly to less, rather than putting the data into a replacement file. This avoids the need to decompress the entire file before starting to view it. An input preprocessor that works this way is called an input pipe. An input pipe, instead of writing the name of a replacement file on its standard output, writes the entire contents of the replacement file on its standard output. If the input pipe does not write any characters on its standard output, then there is no replacement file and less uses the original file, as normal. To use an input pipe, make the first character in the LESSOPEN environment variable a vertical bar (|) to signify that the input preprocessor is an input pipe. As with non-pipe input preprocessors, the command string must contain one occurrence of %s, which is replaced with the filename of the input file.

Na przykład, w wielu systemach Unixowych, poniższy skrypt zadziała tak jak poprzednie skrypty przykładowe:

lesspipe.sh:
#! /bin/sh
case "$1" in
*.Z) uncompress -c $1 2>/dev/null
;;
*) exit 1
;;
esac
exit $?

Aby użyć tego skryptu, umieść go tam, skąd może być wykonywany i ustaw LESSOPEN="|lesspipe.sh %s".

Note that a preprocessor cannot output an empty file, since that is interpreted as meaning there is no replacement, and the original file is used. To avoid this, if LESSOPEN starts with two vertical bars, the exit status of the script becomes meaningful. If the exit status is zero, the output is considered to be replacement text, even if it is empty. If the exit status is nonzero, any output is ignored and the original file is used. For compatibility with previous versions of less, if LESSOPEN starts with only one vertical bar, the exit status of the preprocessor is ignored.

Gdy używa się potoku wejściowego, można użyć również postprocesora LESSCLOSE, ale zwykle nie jest on potrzebny, ponieważ nie ma pliku zastępującego który należałoby posprzątać. W tym przypadku nazwą pliku zastępującego przekazywaną do postprocesora LESSCLOSE jest "-".

For compatibility with previous versions of less, the input preprocessor or pipe is not used if less is viewing standard input. However, if the first character of LESSOPEN is a dash (-), the input preprocessor is used on standard input as well as other files. In this case, the dash is not considered to be part of the preprocessor command. If standard input is being viewed, the input preprocessor is passed a file name consisting of a single dash. Similarly, if the first two characters of LESSOPEN are vertical bar and dash (|-) or two vertical bars and a dash (||-), the input pipe is used on standard input as well as other files. Again, in this case the dash is not considered to be part of the input pipe command.

W pliku wejściowym istnieją trzy rodzaje znaków:

mogą być wyświetlane bezpośrednio na ekranie.
nie powinny być wyświetlane bezpośrednio, ale można się ich spodziewać w zwykłych plikach tekstowych (jak backspace i tabulacji).
nie powinny być wyświetlane bezpośrednio i nie spodziewamy się ich w plikach tekstowych.

"Zestaw znaków" to po prostu opis tego, jakie znaki mają być uważane za normalne, sterujące i binarne. Do wybrania zestawu znaków można użyć zmiennej środowiskowej LESSCHARSET. Możliwymi wartościami LESSCHARSET są:

BS, TAB, NL, CR i znak wysuwu do nowej strony są znakami sterującymi, wszystkie znaki o wartościach pomiędzy 32 a 126 są normalnymi znakami, a wszystkie pozostałe - binarnymi.
Wybiera zestaw znaków ISO 8859. Jest to to samo, co ASCII, z wyjątkiem tego, że znaki między 160 i 255 są traktowane jako normalne. [od tłum: niezbędne dla prawidłowej obsługi polskich znaków.]
To samo, co iso8859.
To samo, co iso8859.
Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla MS-DOS-u.
Wybiera zestaw znaków EBCDIC.
Wybiera zestaw znaków EBCDIC stosowany przez OS/390 Unix Services. W EBCDIC jest to zestaw analogiczny do latin1. Podobny efekt możesz uzyskać ustawiając w środowisku albo LESSCHARSET=IBM-1047 albo LC_CTYPE=en_US.
Wybiera rosyjski zestaw znaków
Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla komputerów NeXT.
Selects the UTF-8 encoding of the ISO 10646 character set. UTF-8 is special in that it supports multi-byte characters in the input file. It is the only character set that supports multi-byte characters.
Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla Microsoft Windows (cp 1251).

W wypadkach szczególnych może zajść potrzeba przystosowania less do używania zestawu znaków innego niż te, które można wskazać przy pomocy LESSCHARSET. Wówczas do zdefiniowania zestawu znaków należy użyć zmiennej środowiskowej LESSCHARDEF. Powinna być ona ustawiona na łańcuch, którego każdy znak określa jeden znak w zestawie znaków. Znak "." używany jest dla znaków normalnych, "c" dla sterujących i "b" dla binarnych. Można użyć liczby dziesiętnej oznaczającej powtórzenie. Na przykład, "bccc4b." oznaczałoby, że znak [o kodzie] 0 jest binarny, 1, 2 i 3 są sterujące, 4, 5, 6 i 7 są binarne, a 8 jest normalny. Wszystkie znaki po ostatnim są przyjmowane za takie same jak ostatni, znaki więc pomiędzy 9 a 255 byłby tu normalne (jest to przykład, niekonieczne odpowiadający jakiemuś rzeczywistemu zestawowi znaków).

Tabela poniższa pokazuje wartość LESSCHARDEF równoważną każdej z możliwych wartości LESSCHARSET:

ascii 8bcccbcc18b95.b
dos 8bcccbcc12bc5b95.b.
ebcdic 5bc6bcc7bcc41b.9b7.9b5.b..8b6.10b6.b9.7b
9.8b8.17b3.3b9.7b9.8b8.6b10.b.b.b.
IBM-1047 4cbcbc3b9cbccbccbb4c6bcc5b3cbbc4bc4bccbc
191.b
iso8859 8bcccbcc18b95.33b.
koi8-r 8bcccbcc18b95.b128.
latin1 8bcccbcc18b95.33b.
next 8bcccbcc18b95.bb125.bb

If neither LESSCHARSET nor LESSCHARDEF is set, but any of the strings "UTF-8", "UTF8", "utf-8" or "utf8" is found in the LC_ALL, LC_CTYPE or LANG environment variables, then the default character set is utf-8.

Jeśli tego łańcucha nie znaleziono, ale wykorzystywany system obsługuje interfejs setlocale,less użyje setlocale do określenia zestawu znaków. setlocale kontrolowane jest ustawieniem zmiennych środowiskowych LANG lub LC_CTYPE.

Na koniec, jeśli interfejs setlocale również nie jest dostępny, to domyślnym zestawem znaków jest latin1.

Control and binary characters are displayed in standout (reverse video). Each such character is displayed in caret notation if possible (e.g. ^A for control-A). Caret notation is used only if inverting the 0100 bit results in a normal printable character. Otherwise, the character is displayed as a hex number in angle brackets. This format can be changed by setting the LESSBINFMT environment variable. LESSBINFMT may begin with a "*" and one character to select the display attribute: "*k" is blinking, "*d" is bold, "*u" is underlined, "*s" is standout, and "*n" is normal. If LESSBINFMT does not begin with a "*", normal attribute is assumed. The remainder of LESSBINFMT is a string which may include one printf-style escape sequence (a % followed by x, X, o, d, etc.). For example, if LESSBINFMT is "*u[%x]", binary characters are displayed in underlined hexadecimal surrounded by brackets. The default if no LESSBINFMT is specified is "*s<%02X>". Warning: the result of expanding the character via LESSBINFMT must be less than 31 characters.

When the character set is utf-8, the LESSUTFBINFMT environment variable acts similarly to LESSBINFMT but it applies to Unicode code points that were successfully decoded but are unsuitable for display (e.g., unassigned code points). Its default value is "<U+%04lX>". Note that LESSUTFBINFMT and LESSBINFMT share their display attribute setting ("*x") so specifying one will affect both; LESSUTFBINFMT is read after LESSBINFMT so its setting, if any, will have priority. Problematic octets in a UTF-8 file (octets of a truncated sequence, octets of a complete but non-shortest form sequence, invalid octets, and stray trailing octets) are displayed individually using LESSBINFMT so as to facilitate diagnostic of how the UTF-8 file is ill-formed.

Opcja -P pozwala dostosować znaki zachęty do własnych upodobań. Łańcuch podany opcji -P zastępuje określony łańcuch zachęty. Pewne znaki w tym łańcuchu są interpretowane w sposób szczególny. Mechanizm znaków zachęty jest raczej skomplikowany, ażeby zapewniać elastyczność, ale zwykły użytkownik nie musi rozumieć szczegółów konstruowania własnych łańcuchów zachęty.

Znak procentu plus dowolny pojedynczy znak rozwijany jest zależnie od tego, czym jest ów następny znak.

%bX
Zastępowany przez offset bajtowy w bieżącym pliku wejściowym. Po b następuje pojedynczy znak (pokazany jako X powyżej), który określa linię, której offsetu bajtowego należy użyć. Jeśli znakiem tym jest "t", używany jest offset bajtowy linii wyświetlanej na górze ekranu, "m" oznacza linię środkową, "b" oznacza linię dolną, "B" oznacza linię tuż przed dolną, a "j" oznacza linię "docelową", jak to określa opcja -j.
%B
Zastępowany przez rozmiar bieżącego pliku wejściowego.
%c
Zastępowany przez numer kolumny tekstu widniejącej w pierwszej kolumnie ekranu.
%dX
Zastępowany przez numer strony dla wskazanej linii pliku wejściowego. Linię, która ma zostać użyta, określa X, tak jak w opcji %b.
%D
Zastępowany przez liczbę stron w pliku wejściowym, lub, co jest równoważne, numer strony ostatniej linii pliku.
%E
Zastępowany przez nazwę edytora (ze zmiennej środowiskowej VISUAL, lub EDITOR jeśli VISUAL nie jest zdefiniowana). Zobacz omówienie elementu LESSEDIT poniżej.
%f
Zastępowany przez nazwę bieżącego pliku wejściowego.
%F
Replaced by the last component of the name of the current input file.
%g
Replaced by the shell-escaped name of the current input file. This is useful when the expanded string will be used in a shell command, such as in LESSEDIT.
%i
Zastępowany przez indeks bieżącego pliku w liście plików wejściowych.
%lX
Zastępowany przez numer linii w pliku wejściowym. Linia, której należy użyć określana jest przez X, jak w opcji %b.
%L
Zastępowany przez numer linii ostatniej linii w pliku wejściowym.
%m
Zastępowany przez całkowitą liczbę plików wejściowych.
%pX
Zastępowany przez pozycję procentową w bieżącym pliku wejściowym, według offsetów w bajtach. Linia, której należy użyć określana jest przez X, jak w opcji %b.
%PX
Zastępowany przez pozycję procentową w bieżącym pliku wejściowym, według liczby linii.
%s
To samo co %B.
%t
Powoduje, że wszystkie spacje występujące na końcu są usuwane. Zwykle używane na końcu łańcucha, ale może się pojawić gdziekolwiek.
%T
Normally expands to the word "file". However if viewing files via a tags list using the -t option, it expands to the word "tag".
%x
Zastępowany nazwą następnego pliku wejściowego w liście.

Jeśli jakikolwiek z elementów jest nieznany (na przykład rozmiar pliku jeśli wejściem jest potok), zamiast niego wypisywany jest znak zapytania.

Format łańcucha zachęty można zmieniać zależnie od pewnych warunków. Pytajnik plus pojedynczy znak zachowuje się jak "IF"; zależnie od tego znaku rozpatrywany jest warunek. Jeśli warunek jest prawdziwy, wszystkie znaki następujące po znaku zapytania i znaku warunku, aż do kropki, są umieszczane w zachęcie. Jeśli warunek jest fałszywy, znaki te nie są tam umieszczane. Dwukropka występującego między znakiem zapytania i kropką można użyć do zaznaczenia "ELSE"; wszystkie znaki pomiędzy dwukropkiem i kropką są włączane do łańcucha wtedy i tylko wtedy, gdy warunek IF jest fałszywy. Znakami warunku (następującymi po znaku zapytania) mogą być:

?a
Prawda jeśli już włączono do zachęty jakieś znaki.
?bX
Prawda jeśli znany jest offset bajtowy określonej linii.
?B
Prawda jeśli znany jest rozmiar bieżącego pliku wejściowego.
?c
Prawda jeśli tekst jest przesunięty w poziomie (%c jest niezerowe).
?dX
Prawda jeśli znany jest numer strony dla podanej linii.
?e
Prawda jeśli osiągnięto koniec pliku.
?f
Prawda jeśli istnieje nazwa pliku wejściowego (tzn. wejście nie jest potokiem).
?lX
Prawda jeśli znany numer określonej linii.
?L
Prawda jeśli znany jest numer ostatniej linii pliku.
?m
Prawda jeśli jest więcej niż jeden plik wejściowy.
?n
Prawda jeśli jest to pierwsza zachęta w nowym pliku wejściowym.
?pX
Prawda jeśli znana jest, liczona według offsetów bajtowych, pozycja procentowa w pliku określonej linii.
?PX
Prawda jeśli znana jest, liczona według liczby linii, pozycja procentowa w pliku określonej linii.
?s
To samo co "?B".
?x
Prawda jeśli istnieje następny plik wejściowy (to jest, bieżący plik nie jest ostatnim).

Wszystkie znaki inne niż znaki specjalne (znak zapytania, dwukropek, kropka i odwrotny ukośnik) stają się bez zmian częścią zachęty. Wszystkie znaki specjalne można umieścić w zachęcie dosłownie poprzedzając je odwrotnym ukośnikiem.

Kilka przykładów:

?f%f:Standardowe wejście.

Ta zachęta wypisuje nazwę pliku, jeśli jest znana, w przeciwnym razie łańcuch "Standardowe wejście".

?f%f .?ltLinia %lt:?pt%pt\%:?btBajt %bt:-...

Ta zachęta wypisze nazwę pliku, jeśli jest znana. Po nazwie pliku następuje numer linii, jeśli znany, w przeciwnym razie pozycja procentowa, jeśli znana, w przeciwnym razie offset bajtowy, jeśli znany. W przeciwnym razie wypisywany jest myślnik. Zauważ, że każdy znak zapytania ma odpowiadającą mu kropkę, i że % po %pt jest wstawiony dosłownie poprzez poprzedzenie go odwrotnym ukośnikiem.

?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x..%t";

To wypisuje nazwę pliku, jeśli jest to pierwsza zachęta w pliku, plus komunikat "file N of N", jeśli istnieje więcej niż jeden plik wejściowy. Następnie, jeśli jesteśmy na końcu pliku, wypisywany jest łańcuch "(END)" plus nazwa następnego pliku, jeśli istnieje. Na końcu obcinane są wszelkie końcowe spacje. Jest to zachęta domyślna. Dla odniesienia, poniżej podano wartości domyślne pozostałych dwóch zachęt (odpowiednio -m i -M). Każda złamana jest w dwie linie, ale tylko dla czytelności.

?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x.:
	?pB%pB\%:byte %bB?s/%s...%t

?f%f .?n?m(%T %i of %m) ..?ltlines %lt-%lb?L/%L. :
	byte %bB?s/%s. .?e(END) ?x- Next\: %x.:?pB%pB\%..%t
A tu jest domyślny komunikat wypisywany przez polecenie =: 
?f%f .?m(%T %i of %m) .?ltlines %lt-%lb?L/%L. .
	byte %bB?s/%s. ?e(END) :?pB%pB\%..%t

Rozwijanie zachęt jest używane również do innego celu: jeśli zdefiniowano zmienną środowiskową LESSEDIT, używana jest ona jako polecenie do wykonania w momencie wywołania polecenia v. Łańcuch w LESSEDIT rozwijany jest tak samo jak łańcuch zachęty. Domyślna wartość LESSEDIT to:

	%E ?lm+%lm. %g
Note that this expands to the editor name, followed by a + and the line number, followed by the shell-escaped file name. If your editor does not accept the "+linenumber" syntax, or has other differences in invocation syntax, the LESSEDIT variable can be changed to modify this default.

Gdy zmienna środowiskowa LESSSECURE jest ustawiona na 1, less pracuje w trybie "bezpiecznym". Oznacza to, że następujące możliwości są wyłączone:

!
polecenie powłoki
|
polecenie potokowa
:e
polecenie examine
polecenie edycyjna
s -o
pliku logów
używanie plików lesskey
używanie plików z tagami.
metaznaki w nazwach plików, takie jak *
uzupełnianie nazwy pliku (TAB, ^L)

less może także zostać skompilowany na stałe w trybie "bezpiecznym".

If the environment variable LESS_IS_MORE is set to 1, or if the program is invoked via a file link named "more", less behaves (mostly) in conformance with the POSIX "more" command specification. In this mode, less behaves differently in these ways:

The -e option works differently. If the -e option is not set, less behaves as if the -e option were set. If the -e option is set, less behaves as if the -E option were set.

The -m option works differently. If the -m option is not set, the medium prompt is used, and it is prefixed with the string "--More--". If the -m option is set, the short prompt is used.

The -n option acts like the -z option. The normal behavior of the -n option is unavailable in this mode.

The parameter to the -p option is taken to be a less command rather than a search pattern.

The LESS environment variable is ignored, and the MORE environment variable is used in its place.

Zmienne środowiskowe mogą być określone albo w środowisku systemu, jak zwykle, albo w pliku lesskey(1). Jeśli zmienne środowiskowe zdefiniowano w więcej niż jednym miejscu, to zmienne zdefiniowane w lokalnym pliku lesskey mają priorytet nad zmiennymi ze środowiska systemu, które z kolei ma priorytet nad zmiennymi zdefiniowanymi w zdefiniowanymi w systemowym pliku lesskey.

Ustawia liczbę kolumn na ekranie. Ma priorytet na liczbą kolumn określoną przez zmienną TERM. (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD, to pojęcie rozmiaru ekranu określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku do zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).
Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).
Nazwa katalogu domowego użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach Unixowych i OS/2).
Złożenie zmiennych środowiskowych HOMEDRIVE i HOMEPATH tworzy nazwę katalogu domowego użytkownika, jeśli nie zdefiniowano zmiennej HOME (tylko w wersji dla Windows).
Nazwa katalogu inicjalizacji użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach OS/2).
Język określający zestaw znaków.
Język określający zestaw znaków.
Opcje które są przekazywane less automatycznie.
Characters which may end an ANSI color escape sequence (default "m").
Characters which may appear between the ESC character and the end character in an ANSI color escape sequence (default "0123456789:;[?!"'#%()*+ ".
Format wyświetlania znaków niedrukowalnych i niesterujących.
Określa zestaw znaków.
Wybiera predefiniowany zestaw znaków.
wiersz poleceń wywołujący (opcjonalny) postprocesor wejścia.
Nazwa programu lessecho (domyślnie "lessecho"). Program lessecho używany jest do rozwijania metaznaków, takich jak * czy ?, w nazwach plików w systemach Unixowych.
Prototypowy łańcuch dla edytora (używany dla polecenia v). Zobacz omówienie w sekcji ZNAKI ZACHĘTY.
Nazwa polecenia wykorzystywanego przez opcję -t do znalezienia tagów globalnych. Normalnie powinno to być ustawione na "global", jeśli system ma polecenie global(1). Jeśli nie jest ustawione, tagi globalne nie są używane.
Name of the history file used to remember search commands and shell commands between invocations of less. If set to "-" or "/dev/null", a history file is not used. The default is "$XDG_DATA_HOME/lesshst" or "$HOME/.lesshst" on Unix systems, "$HOME/_lesshst" on DOS and Windows systems, or "$HOME/lesshst.ini" or "$INIT/lesshst.ini" on OS/2 systems.
The maximum number of commands to save in the history file. The default is 100.
Name of the default lesskey source file.
Name of the default lesskey binary file. (Not used if "$LESSKEYIN" exists.)
Name of the default system-wide lesskey source file.
Name of the default system-wide lesskey binary file. (Not used if "$LESSKEYIN_SYSTEM" exists.)
Lista znaków uważanych za metaznaki przez powłokę.
Przedrostek, który less doda przed każdym metaznakiem w poleceniach wysyłanych do powłoki. Jeśli LESSMETAESCAPE jest łańcuchem pustym, polecenia zawierające metaznaki nie będą przekazywane powłoce.
wiersz poleceń wywołująca (opcjonalny) preprocesor wejścia.
Uruchamia less w trybie "bezpiecznym". Zobacz omówienie w sekcji BEZPIECZEŃSTWO.
Łańcuch do dołączenia do nazwy katalogu przy dokańczaniu nazwy pliku.
Format for displaying non-printable Unicode code points.
Emulate the more(1) command.
Ustawia liczbę linii na ekranie. Ma priorytet nad liczbą linii określoną przez zmienną TERM. (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD, to pojęcie rozmiaru ekranu określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku do zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).
Options which are passed to less automatically when running in more compatible mode.
Ścieżka szukania użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach MS-DOS i OS/2).
Powłoka używana przy wykonywaniu polecenia ! oraz do rozwijania nazw plików.
Typ terminala na którym uruchamiany jest less.
Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

lesskey(1)

Copyright (C) 1984-2021 Mark Nudelman

less jest częścią projektu GNU i stanowi wolne oprogramowanie. Można go rozprowadzać dalej i/lub modyfikować na warunkach albo (1) Powszechnej Licencji Publicznej GNU, wydanej przez Fundację Wolnego Oprogramowania, albo (2) Licencji Less. Szczegóły dotyczące rozprowadzania znajdują się w pliku README pakietu dystrybucyjnego less. Wraz z less powinieneś otrzymać egzemplarz Powszechnej Licencji Publicznej GNU (GNU General Public License) - zobacz plik COPYING. Jeśli nie - napisz do Free Software Foundation, 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA. Powinieneś także otrzymać kopię Licencji Less - zobacz plik LICENSE.

less rozpowszechniany jest z nadzieją, iż będzie użyteczny - jednak BEZ JAKIEJKOLWIEK GWARANCJI, nawet domyślnej gwarancji PRZYDATNOŚCI HANDLOWEJ albo PRZYDATNOŚCI DO OKREŚLONYCH ZASTOSOWAŃ. W celu uzyskania bliższych informacji sięgnij do Powszechnej Licencji Publicznej GNU.

Mark Nudelman
Report bugs at https://github.com/gwsw/less/issues.
Więcej informacji znajdziesz na witrynie macierzystej programu less:
https://greenwoodsoftware.com/less

TŁUMACZENIE

Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Gwidon S. Naskrent <naskrent@hoth.amu.edu.pl> i Wojtek Kotwica <wkotwica@post.pl>

Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI.

Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej manpages-pl-list@lists.sourceforge.net.

wersja 590: 03 czerwca 2021